Έλατα και σπάρτα, πηγαίνοντας από Καπνοχώρι προς Καστανιά...

Το μεγαλύτερο τμήμα της Οίτης, από τους πρόποδές της μέχρι την ψηλότερη κορφή της τον Πύργο (2152 μ), βρίσκεται στη διοικητική περιφέρεια του Δήμου Υπάτης, οπότε ο φυσιολάτρης – επισκέπτης του Δήμου, είναι σε θέση να παρατηρήσει συνολικά την εναλλαγή των ζωνών βλάστησης του βουνού.

Μέχρι τα 700 μέτρα, περίπου, υψόμετρο συναντάει την τυπική μεσογειακή βλάστηση (μακία) με τα πουρνάρια, τις κουμαριές, τα φυλίκια, τις αριές, τα σχίνα, τους κότινους, τα σουμάκια, τις μυρτιές, τους μέλεγους, τις κουτσουπιές, τις κοκορεβιθιές, τους γάβρους, τις οστριές, τις βελανιδιές και τις ελάχιστες φλαμουριές.

Ανθισμένος μέλεγος (Fraxinus ornus) πάνω από την Υπάτη, στα τέλη Απριλίου.

Πιο πάνω και μέχρι τα 1800 μέτρα περίπου, στη δεύτερη ζώνη, κυριαρχούν τα ελατοδάση. Απέραντες εκτάσεις καλύπτονται από την κεφαλληνιακή ελάτη, κι ανάμεσα, συστάδες αγριόκεδρου και μαλόκεδρου. Λίγα άτομα ίταμου, αρκουδοπούρναρου (το "ου" των Χριστουγέννων), και σφενδαμιού, περισσότερα αγριοκορομηλιάς και κράταιγου. Παράσιτο πάνω στα έλατα ο ιξός ή μελά (το γνωστό "γκι" με τους άσπρους διακοσμητικούς καρπούς).

Σε πολύ λίγα μέρη του βουνού υπάρχουν κάποιες συστάδες μαυρόπευκων.
Στα ρέματα βρίσκουμε τον πλάτανο, με συνοδό, ψηλότερα την ιτιά και χαμηλότερα την πικροδάφνη.

Κοντά και μέσα στα χωριά της Οίτης η ανθρώπινη ύπαρξη και δραστηριότητα έφερε τα διάφορα καρποφόρα υψομέτρου, όπως την καρυδιά, την καστανιά, την κερασιά, τη βυσσινιά, τη νταουσανιά, τη μηλιά και την κρανιά. Εκεί εμφανίζεται σποραδικά η λεύκα και η φτελιά.

Και στις δύο αυτές ζώνες, εντυπωσιακοί ανθοφόροι θάμνοι στολίζουν την άνοιξη τα ξέφωτα και τα αραιότερα δάση. Είναι το σπάρτο, η αγριοτριανταφυλλιά (μπουρμπουτσελιά), η ασφάκα, η λαδανιά (κνούκλα), η φούσκα, η αγράμπελη (γκορπένι), η λονίκερα (άγριο αγιόκλημα), ο αγκαθωτός σμίλαξ και ο σαμπούκος (αφροξυλιά). Κοινό φυτό εδώ, χωρίς λουλούδια, με τα περίτεχνα φύλλα της, η φτέρα.

Η γλιστροκουμαριά (Arbutus andrachne) στις βόρειες χαμηλές πλαγιές της Οίτης...		Ανθισμένη φούσκα (Colutea arborescens), που φυτρώνει στους πρόποδες της Οίτης...		Η ασφάκα (Phlomis fruticosa) με τα μεγάλα κίτρινα λουλούδια της καλύπτει μεγάλες...

Από τα 1800 και πάνω, στην υποαλπική ζώνη, η ψηλή βλάστηση εξαφανίζεται. Τα νανόκεδρα (σκόρτσες) επιβιώνουν, με την παλαμονίδα, τον αστράγαλο, τα τριχολούλουδα και μικρότερες ακόμα πόες. Όλα σχεδόν έρποντα κι ανεμοδαρμένα.

Φεύγοντας ο χειμώνας, αρχίζει ο μαγικός χορός των αγριολούλουδων. Στα χαμηλά υψόμετρα σέρνουν το χορό κυρίως οι ανεμώνες με τις καλέντουλες, τις μαργαρίτες, τα χαμομήλια, τις παπαρούνες, τα κουκοστάφυλα, τις μαλκόλμιες, τα ορνιθόγαλα, τις ευφόρβιες (γαλατσίδες) και τις ορχιδέες.

Κρόκος ο βελούχειος (Crocus velouchensis) μετά το λιώσιμο του χιονιού.		Ο πορτοκαλί κρόκος (Crocus olivierii), ξεπηδά κι αυτός αμέσως μετά το λιώσιμο του χιονιού...		Ο κέντρανθος (Centranthus rubber) σε μια πλαγιά κάτω από το χωριό Καστανιά.

Λιώνοντας τα χιόνια, ψηλότερα, μέσα από το ποτισμένο αφράτο χώμα πετάγονται πανέμορφοι οι μοβ και πορτοκαλί κρόκοι σε άπειρους αριθμούς, με τα χαμόλευκα, και τις σκίλλες. Λίγο μετά, ο τόπος γεμίζει ανεμώνες του βουνού, γεράνια και κορυδαλίδες. Τώρα πετάγεται και ο ελλέβορος (σκάρφη), φυτό με φαρμακευτικές ιδιότητες, όπως πιστευόταν από παλιά.

Χαμηλότερα, ο κέντρανθος, η κερίνθη, το σμύρνιο, η αλκάνα, το όνοσμα κ.α.

Στα ρυάκια της Οίτης καθρεφτίζονται κατακίτρινες οι κάλθες και οι νεραγκούλες, ενώ στα λιβάδια και τα ξέφωτα σειρά έχουν οι βιόλες. Κίτρινη, μοβ και άσπρη πανδαισία.

Στα λιγότερο ψαχνά εδάφη, τεράστιες μοβ τούφες φτιάχνει η αουμπριέτα, το ίδιο και η καβαλαρού (αγριοβίκος). Εκεί κοντά και η κίτρινη ασφοδελίνη.

Ο ελλέβορος (Helleborus cyclophyllus) φυτό με φαρμακευτικές και μαγικές, κατά...		Η ασφοδελίνη (Asphodeline liburnica), είδος μικρού ασφόδελου		H ανεμώνα του βουνού (Anemona blanda), εμφανίζεται σε άπειρες αποχρώσεις...

Τέλος Μαΐου και κάτω απ΄ τα έλατα ανθίζουν τα δωρόνικα, ψηλόκορμα και φωτεινά, φεγγάρια τα λέγαν στο Νεχώρι, ενώ η ατμόσφαιρα πλημμυρίζει από το διακριτικό άρωμα της κίτρινης πρίμουλας (δακράκι ή Παναγίτσα). Την παλέτα της φύσης εμπλουτίζει το απαλό θαλασσί της λεπτεπίλεπτης μυοσωτίδος ("μη με λησμόνει").

Στο οροπέδιο Λειβαδιές, στην καρδιά του Εθνικού Δρυμού της Οίτης και μέχρι την κορφή του Γρεβενού, στα 2116 μέτρα, σειρά έχει ο ξακουστός "νάρκισσος των ποιητών", εύοσμος και άφθονος ακόμα, αλλά άμεσα απειλούμενος με εξαφάνιση, αν συνεχιστούν οι επιδρομές των αφιονισμένων νεοελλήνων εκδρομέων του Σαββατοκύριακου που τον πετσοκόβουν, θεωρώντας τον, προφανώς, καταναλωτικό προϊόν, σαν όλα τ΄ άλλα του υλικού μας "πολιτισμού".

Η καρδιά του Εθνικού Δρυμού της Οίτης, το οροπέδιο Λειβαδιές με τις αμέτρητες...		Ο πανέμορφος νάρκισσος των ποιητών (Narcissus poeticus), απειλείται, από...		Ο δίανθος (Dianthus biflorus), το κόκκινο αγριογαρύφαλλο, ένα από τα είδη...

Εκεί ψηλά φυτρώνει η φριτιλάρια, σαν μικρούλα, γυριστή προς τα κάτω, καφετιά τουλίπα, και ο τραγουδισμένος αμάραντος, ενώ στις σχισμές των βράχων βρίσκουν τον ελάχιστο απαιτούμενο ζωτικό χώρο για την ανάπτυξή τους οι σαξιφράγες. Τις πετρώδεις κορφές προτιμά και η (υποκίτρινη και μοβ) ίριδα.

Είναι και η εποχή της "Βερονίκης της Οίτης", του μικροσκοπικού γαλανόλευκου αγριολούλουδου, που φυτρώνει μόνο στην Οίτη. Κοντά σε ρυάκια και λιμνούλες, ανάμεσα Γρεβενό και Αλύκαινα.

Από τα χαμηλά του βουνού, μέχρι τη ζώνη των ελάτων, αμέτρητες ιώδεις καμπανούλες λικνίζονται ανάλαφρα στο παραμικρό αεράκι, και στα υγρά μέρη ξεφυτρώνουν όρθιες, κίτρινες και μοβ πινελιές, σε πράσινο φόντο, οι δακτυλόριζες, ορχιδέες κι αυτές.

Ιούνιος, και σειρά έχουν τα χαμηλά βαθύχρωμα γεράνια, οι ανθεμίδες, τα διάφορα είδη βερμπάσκου (λαπούσι), οι δίανθοι (αγριογαρύφαλλα), οι κενταύριες, το άλλιο (αγριοκρέμμυδο), οι σιληνές, οι σάλβιες, οι ασπέρουλες, το άλυσσο, οι λάθυροι (αγριομπίζελα), οι ίνουλες, τα ηλιάνθεμα, οι αχίλειες (αψιθιές), η κναούτια, το σενέκιο, η σκαμπιόζα, το λάμιο, ο θύμος, η σκροφουλάρια, η αρενάρια, το δελφίνιο, η πεντικουλάρις, η γκλομπουλάρια, η άκανθος, η σκορτζονέρα, το μαρούβιο, η αραβίς, το σέδο, η ιμπερίς, το λίνο, η ποτεντίλα, η γενίστα, το υπέρικο (βάλσαμο), η αγκαθωτή "μορίνα η περσική" με τα μελίρρυτα άνθη και πολλά άλλα.

Ο πυκνά αγκαθωτός και ανθισμένος ακανθολίμων (Acantholimon echinus), στα βράχια του Γρεβενού.		Ο κόκκινος κρίνος (Lilium chalcedonicum), στολίζει τα δάση της Οίτης τον Ιούλιο. Στον ψηλό βλαστό του...		Ο βυσσινί κρίνος (Lilium martagon), με μικρότερα και περισσότερα άνθη στο βλαστό από τον κόκκινο...

Εντυπωσιακοί συμπαγείς πράσινοι όγκοι, πάνω σε βράχια κυρίως, η μινουάρτια με τα λευκά άνθη και ο "ακανθολίμων ο εχίνος" με τα ιώδη.

Μπαίνοντας ο Ιούλιος, στα ημισκιερά δροσερά μέρη των δασών είναι η εποχή να εμφανιστεί το πιο εντυπωσιακό στολίδι των ελληνικών βουνών, ο κόκκινος κρίνος ("λίλιουμ το χαλκηδονικό"). Το επιστημονικό όνομα του λουλουδιού παραείναι ξενικό κι ακαταλαβίστικο για τους ντόπιους κι έτσι στο Νεχώρι το βάφτισαν γαρυφαλλιά, χωρίς βέβαια να έχει την παραμικρή σχέση μ΄ αυτή. Κι αυτός κινδυνεύει από το κόψιμο.

Σπανιότερος στην Οίτη, ο βυσσινί κρίνος ("λίλιουμ το μάρταγο"), αποκαλύπτει τη δικιά του ομορφιά, μόνο σε κείνους που περπατάνε στο βουνό πιο πέρα από κει που φτάνουν οι δρόμοι.

Η κίτρινη γεντιανή (Gentiana lutea) ανθίζει τον Ιούλιο στις Λειβαδιές και στους πρόποδες...		Το λευκανθές κεράστιο (Cerastium candidissimum), σχηματίζει αστραφτερά...		Φθινοπωρινό στολίδι του βουνού, το κολχικό (Colchicum parnassicum)...

Στις πετρώδεις πλαγιές της υποαλπικής ζώνης αστράφτουν στον ήλιο, σε μεγάλα μπουκέτα, τα κατάλευκα άνθη του κεράστιου, πάνω στους ανοιχτόχρωμους γκριζοπράσινους βλαστούς, ενώ μέσα στον Ιούλιο, η πλαγιά του Γρεβενού χαμηλά μέχρι το οροπέδιο, φιλοξενεί μεγάλους πληθυσμούς. της κίτρινης γεντιανής με την εντυπωσιακή ταξιανθία.

Τώρα, εκεί ψηλά, ανθίζει και η "δάφνη η ολεοειδής" (λυκόνορο), μικρός πράσινος θάμνος με λευκά άνθη και λεπτό άρωμα που διαχέεται στην βουνίσια ατμόσφαιρα, αποζημιώνοντας τον ορειβάτη που θα φτάσει μέχρι εδώ.

Τέλη Ιουλίου είναι η εποχή για την ψηλόκορμη διγιτάλη που με τα σωληνωτά πρασινοκίτρινα άνθη σε στάχυ, σπαθίζει κάθετα τις οριζόντιες αποχρώσεις του εσωτερικού των δασών τις Οίτης.

Το στενόφυλλο επιλόβιο (Epilobium anguistifolium) ψηλό κι εντυπωσιακό...

Εκεί ανάμεσα στις φτέρες πετιέται και η έντονα ιώδης λυχνίς, ενώ στα πρανή των χωματόδρομων, κυρίως, το ψηλόκορμο, εντυπωσιακό, επιλόβιο το στενόφυλλο.

Ο Αύγουστος δεν ευνοεί ανθοφορίες και με τις πρώτες ψύχρες του Σεπτέμβρη η γλυκιά μελαγχολική διάθεση της Οίτης και των ανθρώπων της, έχει το χρώμα του κυκλάμινου, του κολχικού και του φθινοπωρινού κρόκου. Ιώδες, σε όλες τις αποχρώσεις του.

Έντονη αντίθεση δημιουργεί το κίτρινο τις στερνμπέργκιας, κοινό κρινάκι του φθινοπώρου, που το βρίσκουμε από τα πεδινά μέχρι τις πετρώδεις κορφές των 1000 μέτρων.

Τον Οκτώβρη, λίγο πριν από τα κρύα, το βουνό χρωματίζεται έντονα, κοντά στα χωριά κυρίως, από τα καφεκόκκινα φύλλα της κερασιάς και του σουμακιού, τα κίτρινα της καρυδιάς, της καστανιάς, του σφενδαμιού και της λεύκας, τα καφεκίτρινα του πλάτανου. Ο χειμώνας στα ψηλά, σχεδόν ασπρόμαυρος. Η χαρά των ορειβατών, Δυστυχώς, και των κυνηγών.

Αρωματικά φυτά

Το κυκλάμινο (Cyclamen hederifolium), κλασικό λουλούδι της φθινοπωρινής ελληνικής γης.

Η Οίτη, όπως όλα τα ελληνικά βουνά, είναι κατάσπαρτη από βότανα και αρωματικά φυτά.

Το Μάιο, χαμηλά, ανθίζει το φασκόμηλο και η μέντα. Πιο ψηλά ο αγριοδυόσμος και το μελισσόχορτο.

Στο τέλος του Ιουνίου, στις βραχώδεις πλαγιές των ψηλών κορφών, απλώνει τους ανθοφόρους βλαστούς του ο σιδερίτης, το γνωστό τσάι του βουνού και χαμηλότερα η ρίγανη. Συλλέγονται και τα δύο μανιωδώς.

Πολύ σπάνια, ο γνώστης μπορεί να συναντήσει την "άτροπα μπελαντόνα", το θάμνο με τα καφετιά σωληνωτά άνθη και τους δηλητηριώδεις μαύρους καρπούς, απ΄ όπου παράγεται η φαρμακευτική ουσία ατροπίνη.

Άγρια φρούτα

Αρχές του καλοκαιριού, στις υγρές παρυφές του δάσους και στα πρανή των δασικών χωματόδρομων, στην ορεινή ζώνη, ο περιπατητής του βουνού θα γευτεί το άρωμα της αγριοφράουλας (χαμοκέρασο), κι αργότερα, το φθινόπωρο, τα βατόμουρα, τους μικρούς κόκκινους καρπούς της αγλονιάς, τα κράνα και τα τσάπουρνα.

Άγρια πανίδα

Απ΄ τα μεγάλα θηλαστικά, σποραδικά εμφανίζεται ο λύκος. Οι ζημιές που προξενεί στην ορεινή κτηνοτροφία τον έχουν κάνει το πιο μισητό πλάσμα στους θιγόμενους τσοπάνηδες. Το κράτος ακόμα τσιγκουνεύεται να τους αποζημιώσει πλουσιοπάροχα, κι έτσι είναι πολύ δύσκολο, να γίνει ο λύκος αποδεκτός, από τους τσοπάνηδες, σαν ένας ισότιμος κρίκος στην αλυσίδα της ζωής και να προστατευθεί.

Τα λίγα αγριογούρουνα, τα λιγότερα ζαρκάδια, οι λαγοί και τα τελευταία αγριόγιδα της Οίτης κυνηγιούνται ανηλεώς από τους κυνηγούς.

Μεγαλύτεροι οι πληθυσμοί της αλεπούς και του σκίουρου (βερβέρα), ενώ σημειώνεται και η παρουσία της νυφίτσας, του ασβού, του κουναβιού, του σκαντζόχοιρου, του μυωξού και άλλων μικρών τρωκτικών.

Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος των αμφίβιων είναι ο αλπικός τρίτωνας, που τον βλέπουμε, κυρίως, στη λιμνούλα, στις Λειβαδιές.

Με τον ήλιο να πυρώνει τα γυμνά υποαλπικά πετρώδη εδάφη, είναι πολύ πιθανό το συναπάντημα της οχιάς, που φοβισμένη θα σπεύσει να κρυφτεί κάτω από τις πέτρες. Παρατημένοι κήποι και ερειπωμένα κτίσματα φιλοξενούν την ακίνδυνη δενδρογαλιά, ενώ οι σαύρες συντηρούν μεγάλους πληθυσμούς και τις βλέπει κάποιος παντού.

Στο βουνό συναντάμε δύο είδη χελώνας, ενώ με τις πρώτες βροχές εμφανίζεται αργοκίνητη, μαυροκίτρινη, η σαλαμάνδρα, μέσα από σαπίμια, πεσμένα φύλλα και μισόξερες φτέρες.

Μανιτάρια

Όταν το φθινόπωρο έρθει παρατεταμένα υγρό κι αργήσουν λίγο οι παγωνιές, τα δάση της Οίτης και τα έρημα στάλια των καλοκαιριάτικων κοπαδιών γεμίζουν αγαρικά, λεπιότες, βολέτους, πλευρωτούς, καισαρικούς αμανίτες, λακτάριους, ευωδιαστούς κανθαρέλους κι εντυπωσιακές μορχέλες. Όλα εξαιρετικά στη γεύση και ακίνδυνα μανιτάρια, αρκεί κάποιος της παρέας να τα γνωρίζει.

Πουλιά

Στον ουρανό της Οίτης γυροπετάει ακόμα ο χρυσαετός και πολλά γεράκια, ενώ μέσα στα δάση αισθητή είναι η παρουσία των δρυοκολαπτών, από τα δεκάδες χιλιοτρυπημένα ξερά έλατα. Με λίγη υπομονή ο παρατηρητής θα δει τη μαυροτσικλητάρα, την πρασινοτσικλητάρα και τον στικτό δρυοκολάπτη να πετάνε με μεγάλες καμπύλες από κορφή σε κορφή, και θ΄ ακούσει το χαρακτηριστικό ήχο – ριπή του ράμφους τους πάνω στους κορμούς, ψάχνοντας για τροφή.

Πάνε πολλά χρόνια που τα όρνια και οι γύπες έφυγαν κι από την Οίτη. Μένουν οι διηγήσεις των γεροντότερων για το δέος που τους προξενούσαν, πριν ακόμα απ΄ τον πόλεμο, τα τεράστια αυτά πουλιά όταν πλησίαζαν τα κοπάδια, ψηλά στα νεχωρίτικα λειβάδια, ψάχνοντας για ψόφια ζώα. Ποιος όμως θεωρεί ότι, χωρίς αυτά σήμερα, η ζωή μας φτώχυνε;

Η πανέμορφη θορυβοπέτις πέρδικα αφανίζεται οσονούπω. Οι κυνηγοί στις επάλξεις για τη χαριστική βολή.

Ο αητομάχος (Lanius collurio), το μικρότερο αρπακτικό της Οίτης...		Parnassius Apollo, η πιο εντυπωσιακή πεταλούδα της Οίτης.		Πασχαλίτσες στην κορυφή Αετός

Κοτσύφια, τσίχλες, κίσσες, αητομάχοι, κεφαλάδες, παπαδίτσες, σπίνοι, τσιροβάκοι, τουρκοπούλες κι άλλα μικροπούλια είναι ακόμα σε ικανοποιητικούς πληθυσμούς, άρα, κατά τις αντιλήψεις των κυνηγών, μπορούν ακόμα να δολοφονούνται ελεύθερα, χωρίς ηθικές αναστολές.

Αναρίθμητες πεταλούδες πολλών ειδών πετάνε στον βουνίσιο αέρα, με εντυπωσιακότερη τον "Παρνάσσιο Απόλλωνα".