Η οικολογική σπουδαιότητα του βουνού του Πηλίου συνδυάζεται με τους παραδοσιακούς οικισμούς της περιοχής προσφέροντας ένα γραφικό, αρμονικό σύνολο.

Η ποιότητα και η σημασία της περιοχής καθορίζονται από οικολογικές , οικονομικές , ιστορικές και αισθητικές παραμέτρους. Η οικολογική αξία έγκειται στην ποικιλία βιοτόπων με καλή έως άριστη δομή και κατάσταση διατήρησης που υποστηρίζουν πλούσιες σε είδη κοινωνίες. Η περιοχή συνδυάζει την πυκνή δασική βλάστηση – φυλλοβόλα και παραποτάμια δάση – και την αναπτυγμένη μακκία, με τους παράκτιους και θαλάσσιους βιοτόπους του Αιγαίου. Η χλωρίδα του Πηλίου είναι πλούσια σε κοινά είδη , γεγονός γνωστό από την αραιότητα, ιδιαίτερα όσον αφορά στα φαρμακευτικά βότανα (κατά τη μυθολογία στο Πήλιο ζούσε ο σοφός θεραπευτής Κένταυρος Χείρων), αλλά περιλαμβάνει και ενδημικά και σπάνια είδη. Η πανίδα είναι επίσης ενδιαφέρουσα. Έχουν καταγραφεί πολλά είδη ασπόνδυλων , μεταξύ αυτών ενδημικά και σπάνια είδη, όπως Lucanus cervus (σκαθάρια) και Cordulegaster heros. Επιπλέον, η περιοχή φιλοξενεί σπάνια και προστατευόμενα είδη αμφιβίων και ερπετών. Τέλος, τα θαλάσσια σπήλαια στο Αιγαίο αποτελούν καταφύγια και τόπο αναπαραγωγής για έναν σημαντικό πληθυσμό της μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus). Η οικονομική αξία της περιοχής συνίσταται σε δύο πλουτοπαραγωγικές πηγές, τον τουρισμό και την καλλιέργεια, κυρίως ελιάς, μήλων και άλλων οπωροφόρων, καθώς και ανθών. Οι δύο αυτές δραστηριότητες ενισχύουν τα χωριά και τις τοπικές κοινότητες και αποτελούν πόλο έλξης για τους νέους. Το Πήλιο και η γύρω περιοχή κατοικούνται συνεχώς από τα αρχαία χρόνια. Η ιστορία και η πολιτιστική τους παράδοση, με ρίζες που κρατάνε από πολύ παλιά και τα ίχνη τους βρίσκονται στη μυθολογία, εξελίσσονται ενεργά μέχρι σήμερα. Στα γραφικά χωριά διατηρείται η τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική που αποτελεί κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος. Η σπάνια αισθητική αξία της περιοχής συνίσταται σε αυτή την αρμονία ανθρώπινης παρουσίας και περιβάλλοντος και στον συνδυασμό του καταπράσινου βουνού με τα γαλανά αιγαιακά παράλια. Συμπερασματικά, η προτεινόμενη περιοχή είναι ένας τόπος όπου διατηρείται σε καλή κατάσταση το φυσικό περιβάλλον και ταυτόχρονα συντηρείται ένας σημαντικός αριθμός κατοίκων. Για τον λόγο αυτό αποτελεί ιδανικό υποψήφιο για την εφαρμογή της αειφόρου ανάπτυξης. Χρειάζεται σφαιρικός σχεδιασμός, με ευαισθησία στη διατήρηση της φύσης, που θα λαμβάνει ωστόσο υπόψη τον άνθρωπο ως μέρος του περιβάλλοντος, για να εξασφαλιστεί η συνέχεια της ζωής στο Πήλιο.

 

2 - ΚΑΡΛΑ – ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙ – ΚΕΦΑΛΟΒΡΥΣΟ ΒΕΛΕΣΤΙΝΟΥ
Κωδικός GR 1420004 – Μέσο υψόμετρο 600μ. – Έκταση 395.200 στρέμματα

Περιγραφή:

Το χωριό Βένετο, πνιγμένο στη βλάστηση, βρίσκεται στα όρια μεταξύ των βουνών του Πηλίου και του Μαυροβουνίου.

Η περιοχή περιλαμβάνει το Μαυροβούνι, δύο ταμιευτήρες νερού στην περιοχή της τέως Λίμνης Κάρλας και την πηγή Κεφαλόβρυσο, στο Βελεστίνο Μαγνησίας. Το Μαυροβούνι (390.000 στρ. μέγιστο υψόμετρο 1054μ.) εκτείνεται μεταξύ της Οσσας και του Πηλίου και ανήκει στους νομούς Λάρισας και Μαγνησίας. Τα πετρώματα του είναι κυρίως σχιστ΄λιθοι και σε λιγότερο βαθμό ασβεστόλιθοι. Στο ανώτερο τμήμα του καλύπτεται από δάση οξιάς, καστανιάς και κυρίως δρυόδαση (περισσότερο Quercus frainetto – πλατύφυλλη δρυς). Τα αείφυλλα πλατύφυλλα καλύπτουν το κατώτερο τμήμα. Η ανατολική πλευρά του βουνού είναι πολύ πυκνή και κυριαρχείται από αριά (Quercus ilex). Οι θαμνώνες του πουρναριού και της αγριελιάς έχουν υποβαθμιστεί εξαιτίας της υπερβόσκησης. Επίσης το Μαυροβούνι περιλαμβάνει φαράγγια , βραχώδεις σχηματισμούς, πωολίβαδα, φρύγανα και καλλιεργημένες εκτάσεις. Το βουνό διατρέχουν αρκετά ρέματα, τα περισσότερα από τα οποία ξηραίνονται το καλοκαίρι. Οι όχθες των ρεμάτων καλύπτονται από πλατάνια, σκλήθρα, λεύκες και ιτιές. Το θαλάσσιο τμήμα καλύπτει το 2% της περιοχής, το χερσαίο το 96% και οι ταμιευτήρες το 2%. Η ΒΑ πλευρά της καταλήγει σε απότομα βράχια στο Αιγαίο πέλαγος. Οι δύο ταμιευτήρες , ένας κοντά στο Στεφανοβίκειο (4.000 στρ.) και ένας κοντά στο καλαμάκι (2.000 στρ.) κατασκευάστηκαν το 1988, για να προμηθεύουν με αρδευτικό νερό τις γειτονικές καλλιέργειες. Τροφοδοτούνται από τα νερά του Πηνειού μέσω του ρέματος Ασμάκι. Ωστόσο στους ταμιευτήρες καταλήγουν βιομηχανικά απόβλητα και γεωργικές απορροές. Τα νερά τους πιθανόν είναι ευτροφικά και έχει παρατηρηθεί ταχεία αύξηση του καλαμιού. Η πηγή Κεφαλόβρυσο έχει υποστεί σοβαρές επιπτώσεις από ανθρώπινες ενέργειες, όπως συρρίκνωση της έκτασης της, απώλεια της φυσικής της βλάστησης και πιθανόν των ενδημικών της ψαριών, Τώρα χρησιμοποιείται για την εκτροφή εμπορικών (πέστροφα κ.λπ.) και εξωτικών ψαριών.
Είδη ζώων που συναντώνται στην περιοχή. Μεσογειακή φώκια, Κιτρινογάστορας φρύνος, μεσογειακή χελώνα, κρασπεδωτή χελώνα και νεροχελώνα και το ψάρι Θρακοβελονίτσα.

Σπουδαιότητα:
Η οικολογική αξία της περιοχής φαίνεται από τα πολλαπλά στοιχεία. Διαθέτει ποικιλία γεωμορφολογικών σχηματισμών, καθώς περιλαμβάνει ένα βουνό δύο ταμιευτήρες – υγροτόπους και μια πηγή, όπως και μεγάλη ποικιλότητα τύπων οικοτόπων. Υπάρχουν εκτεταμένα και ικανοποιητικώς διατηρημένα δάση φυλλοβόλων πλατύφυλλων ειδών. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλότητα πουλιών και κυρίως αρπακτικών, στο Μαυροβούνι. Οι ταμιευτήρες στην τέως λίμνη Κάρλα συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό μεταναστευτικών και διαχειμαζόντων πουλιών, υδρόβιων, παρυδάτιων και αρπακτικών. Ορισμένα από αυτά προσπαθούν να επανεγκατασταθούν στον υγρότοπο. Διαθέτει τέλος, σημαντική ποικιλότητα ερπετών, αμφιβίων, θηλαστικών και ψαριών, τα περισσότερα από τα οποία προστατεύονται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και είναι ‘’είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος’’

 

3 - ΕΛΟΣ ΣΟΥΡΠΗΣ – ΚΟΥΡΙ ΑΛΜΥΡΟΥ
Κωδικός GR 1430002 – Μέσο υψόμετρο 1μ. – Έκταση 5.000 στρέμματα

Περιγραφή:
Η περιοχή περιλαμβάνει έναν παράκτιο υγρότοπο ανάμεσα στις κοινότητες Πλάτανος και Σούρπη και ένα πεδινό μικτό δρυόδασος κοντά στον Αλμυρό Μαγνησίας. Ειδικότερα σε αυτή την περιοχή ανήκει ελώδης έκταση 280στρ. θαλάσσια έκταση 750στρ. και υπόλειμμα πεδινού δρυόδασους 1000 στρ.. Συνολικά το χερσαίο τμήμα αποτελεί το 79% της έκτασης, το έλος το 6% και το θαλλάσιο το 15%. Το έλος καλύπτεται κυρίως από αγριοκαλάμια (Phragmites australis) και αρμυρίκια (Τamaris sp.) . Τροφοδοτείται με γλυκό νερό από μια πηγή και ένα ρέμα, με περιοδική ροή. Το θαλασσινό νερό που εισέρχεται στο έλος κάνει το νερό υφάλμυρο έως αλμυρό. Τμήμα της περιοχής καλύπτεται από καλλιέργειες, οπωρώνες και υποβαθμισμένη υγροτοπική βλάστηση που χρησιμοποιείται για βόσκηση. Υπάρχει επίσης βιομηχανική δραστηριότητα. Στη σύνθεση του δρυόδασους συμμετέχουν τρία είδη δρυός την ήμερη βελανιδιά (Quercus Macrolepis), τη Χνοώδη (Q. Pubenscens) και Μισχανθείς δρυς (Q. Pedunculiflora) Μικρό τμήμα του δάσους χρησιμοποιείται σαν χώρος αναψυχής.
Είδη ζώων που συναντώνται είναι ο Κιτρινόγαστρος φρύνος (Bombina variegata), η Μεσογειακή χελώνα (Testudo hermanni), Κρασπεδωτή χελώνα (Testudo marginata) Φιδόσπιτο (Elaphe situla) και η Βιργιάνα ή ποταμολάβρακο (Barbus plebejus).

Σπουδαιότητα:
Η σπουδαιότητα της περιοχής στηρίζεται σε σημαντικά στοιχεία. Το έλος είναι από τους λίγους υγροτόπους της ανατολικής ηπειρωτικής Ελλάδας και στο Κουρί υπάρχει το σπάνιο πεδινό δρυόδασος (αισθητικό δάσος). Η περιοχή έχει ιδιαίτερη αξία για τα μεταναστευτικά και διαχειμάζοντα πουλιά όπως ο βουβόκυνος, η χουλιαρομύτα, η χαλκόκοτα , ο ήταυρος και διάφορα είδη ερωδιών. Το barbus cyclolepis cholorematicus είναι ενδημικό ψάρι του Χολορέματος που ρέει κοντά στα όρια της περιοχής.

 

4- ΣΚΙΑΘΟΣ: ΚΟΥΚΟΥΝΑΡΙΕΣ
Κωδικός GR 1430003 – Μέσο υψόμετρο 1μ. – Έκταση 320 στρέμματα

Περιγραφή:

Οι Κουκουναριές και η λίμνη της Στροφυλιάς (φωτό έντυπο Δήμου Σκιάθου)

Η Σκιάθος είναι το δυτικότερο νησί των βόρειων Σποράδων. Η περιοχή Κουκουναριές βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Σκιάθου και περιλαμβάνει: α) ένα μικτό δάσος έκτασης 14,5 εκτ. με χαλέπιο πεύκη, (Pinus halepensis), κουκουναριές (P. Pinea) και ένα υποόροφο σκληρόφυλλων θάμνων που εκτείνεται μέχρι την ακτογραμμή, β) τη λίμνη Στροφυλιά με επιφάνεια 950 στρ. προ βορρά και μια θαλάσσια ζώνη που καλύπτει σε έκταση τη μισή περιοχή. Η συνολική περιοχή οριοθετείται από βορρά, ανατολή και δύση από το δρόμο και φθάνει μέσα στη θάλασσα μέχρι την ισοβαθή των 20μ. Η Στροφυλιά επικοινωνεί με τη θάλασσα μέσω ενός φυσικού στενού και συχνά χωρίς νερό διαύλου, στην ανατολική πλευρά του δάσους. Η περιοχή βρίσκεται σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με τη θάλασσα με μέγιστο υψόμετρο 1,5μ. Το πευκόδασος έχει προέλθει μέσω δευτερογενούς διαδοχής, αντικαθιστώντας βλάστηση κυριαρχούμενη από άριες (Quercus ilex). Στην περιοχή συναντάται ο λαφιάτης (Elaphe quatuorlineata)

Σπουδαιότητα:
Στην περιοχή έχει ήδη απαγορευθεί κάθε δραστηριότητα, με εξαίρεση την ύπαρξη του γηπέδου γκολφ, τη διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και τη δυνητική κατασκευή μικρών τουριστικών μονάδων, με την προϋπόθεση ότι θα εξασφαλίζουν υψηλό βαθμό προστασίας του περιβάλλοντος και θα βρίσκονται εκτός των ορίων του δάσους. Το δάσος καλύπτει περιοχή 500-600μ. σε μήκος και 200-250μ. σε πλάτος , οριοθετούμενη από την ανατολική της πλευρά από ένα φυσικό-πλην όμως τεχνητά εκβαθυμένο και διαπλατυσμένο – δίαυλο. Ο πλούσιος υπόροφος των αείφυλλων πλατύφυλλων, η συσσώρευση ξηρού υλικού (στρωμνή) , η έλλειψη φωτός και οι ανθρωπογενείς επιδράσεις, χειροτερεύουν αφ΄ ενός τις υδατικές συνθήκες για την ανάπτυξη της κουκουναριάς και αφ΄ ετέρου καθιστούν ουσιαστικά αδύνατη τη φυσική της αναγέννηση.

 

5 – ΕΘΝΙΚΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΠΑΡΚΟ ΑΛΟΝΝΗΣΟΥ – ΒΟΡΕΙΩΝ ΣΠΟΡΑΔΩΝ – ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΣΚΟΠΕΛΟΣ
Κωδικός GR 1430004 – Μέσο υψόμετρο 285μ. – Έκταση 2.514.400 στρέμματα

Περιγραφή:
Οι Βόρειες Σποράδες είναι ένα σύμπλεγμα νησιών, που βρίσκεται στο ΒΔ Αιγαίο, βόρεια της Εύβοιας και ανατολικά του Πηλίου. Η περιοχή περιλαμβάνει το νοτιοανατολικό τμήμα της Σκοπέλου και την Αλόννησο, που είναι τα μόνα κατοικούμενα τμήματά της, και μικρότερα νησιά και νησίδες που δεν κατοικούνται, με εξαίρεση κάποιους φύλακες και περιστασιακούς βοσκούς. Το μεγαλύτερο τμήμα της προτεινόμενης περιοχής (94%) καλύπτεται από θάλασσα. Όσον αφορά στη γεωλογία τους, στα περισσότερα νησιά επικρατούν τα ασβεστολιθικά πετρώματα με εξαίρεση την Ψαθούρα, που έχει καθαρά ηφαιστειογενή προέλευση. Κοντά στην Ψαθούρα βρίσκεται ένα ανενεργό ηφαίστειο. Στη Σκόπελο σχηματίζονται κοιλάδες με απότομες πλαγιές και χείμαρροι. Η βλάστηση αποτελείται κυρίως από δάση χαλεπίου πεύκης, μακκί Quercus coccifera, ένα μικρό δάσος Quercus ilex, μακκία Oleo-Ceratonion, οπωροφόρα δέντρα και ελαιώνες. Η βλάστηση στην Αλόννησο αποτελείται κυρίως από πυκνό μακκί με Quercus coccifera, Q. ilex, Arbutus unedo, Juniperus phoenicea, δάση χαλεπίου πεύκης και φρύγανα (Sarcopoterium spinosum). Το πευκοδάσος στη Σκόπελο και στην Αλόννησο έχει αντικαταστήσει τα είδη βελανιδιάς που επικρατούσαν παλαιότερα. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της ευνόησης των πευκοδασών, γιατί το ξύλο τους χρησιμοποιείται στην κατασκευή πλοίων.

Σπουδαιότητα:

Το νότιο τμήμα της Σκοπέλου που φαίνεται στο βάθος της φωτογραφίας αποτελεί μαζί με την Αλόνησο και την ευρύτερη θαλάσσια περιοχή το εθνικό θαλάσσιο πάρκο της Αλοννήσου

Το τμήμα των Βορείων Σποράδων που ανήκει στην περιοχή, περιλαμβάνει το εθνικό θαλάσσιο πάρκο και αντιπροσωπεύει ένα μοναδικό σύμπλεγμα χερσαίων και θαλάσσιων μεσογειακών οικοτόπων. Περιλαμβάνει πολλούς τύπους βλάστησης μεταξύ των οποίων θαλάσσιους οικοτόπους προτεραιότητας με άριστη αντιπροσωπευτικότητα. Επίσης, φιλοξενεί πολλά είδη φυτών και ζώων μεταξύ των οποίων και ενδημικά, σπάνια ή προστατευόμενα είδη καθώς επίσης και taxa στο νοτιότερο ή βορειότερο άκρο εξάπλωσής τους. Το νησί Πιπέρι είναι περιοχή προστατευόμενη από τη Σύμβαση της Βαρκελώνης. Εκτός από το επιστημονικό και εκπαιδευτικό της ενδιαφέρον, η περιοχή έχει και μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, καθώς στα νησιά υπάρχουν ευρήματα και μνημεία των προϊστορικών, κλασικών και βυζαντινών χρόνων (σπηλαιολογικά ευρήματα, ναυάγια πλοίων, παλιά μοναστήρια και εκκλησίες). Οι πολυάριθμες σπηλιές και οι παραλίες που σχηματίζονται μεταξύ των απότομων βραχωδών ακτών αποτελούν ιδανικά καταφύγια της μεσογειακής φώκιας, της οποίας ο πληθυσμός στην περιοχή εκτιμάται ως ο σημαντικότερος της Μεσογείου. Το Πιπέρι, η πιο σημαντική περιοχή αναπαραγωγής της μεσογειακής φώκιας, αποτελεί και τον πυρήνα του θαλάσσιου πάρκου των Βόρειων Σποράδων. Ένας απομονωμένος πληθυσμός του Capra aegagrus ssp. dorcas ζει αποκλειστικά στη Γιούρα. Επίσης αξιόλογη είναι η ερπετοπανίδα της περιοχής που περιλαμβάνει σπάνια και προστατευόμενα είδη. Η ορνιθοπανίδα είναι πλούσια σε είδη και περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό μεταναστευτικών πουλιών καθώς και πολλά είδη που αναπαράγονται στην προτεινόμενη περιοχή. Η πανίδα των ασπόνδυλων είναι επίσης σημαντική καθώς περιλαμβάνει πολλά ενδημικά είδη ισοπόδων, ιδιαίτερα στη σπηλιά του Κύκλωπα, στη Γιούρα. Η θαλάσσιοι βιότοποι χαρακτηρίζονται από αφθονία ειδών σε καλούς πληθυσμούς. Η υψηλή ποικιλότητα των θαλάσσιων ειδών οφείλεται κατά ένα μέρος στην ποικιλότητα των θαλάσσιων οικοτόπων (όπως τα άριστα λιβάδια Posidonia, οι ύφαλοι κ.λπ.) και στην έλλειψη ρύπανσης. Το γεγονός αυτό κάνει την προτεινόμενη περιοχή σημαντική από συστηματική και ζωογεωγραφική άποψη. Εδώ, έχουν επίσης καταγραφεί 170 είδη ψαριών, 70 είδη αμφιπόδων και 40 είδη σπόγγων. Η πλούσια χασμοφυτική βλάστηση που περιλαμβάνει πολλά ενδημικά είδη, έχει μεγάλο φυτογεωγραφικό και οικολογικό ενδιαφέρον. Υπάρχουν είδη που εξαπλώνονται στο νότιο Αιγαίο, για τα οποία η Γιούρα αποτελεί το βορειότερο άκρο εξάπλωσής τους.