Η σημερινή Κέα κατά την αρχαιότητα αναφέρεται ως Κέω, Κέως, Κέος. Ο Αριστοτέλης γράφει ότι η μυθολογική παράδοση του νησιού αναφέρεται στις νύμφες που κατοικούσαν το νησί και αναγκάσθηκαν να φύγουν από την Κέα και να πάνε στην Κάρυστο όταν ένας λέων τις εκφόβισε. Σαν οικιστή της νήσου αναφέρει τον Κέω από την Ναύπακτο.

‘’Η Κέα ονομάζοταν Υδρούσα λέγεται δε ότι κάποτε το νησί κατοικείτο από τις νύμφες τις οποίες φόβησε ένα λιοντάρι και καταφύγανε στην Κάρυστο, γι΄ αυτό και ακρωτήριο της Κέας καλείται Λέων
Ο Κέως που ήρθε από τη Ναύπακτο την αποίκισε και της έδωσε τ΄ όνομα του.’’

Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος (Βιβλίο Β’ 500) στα Αργοναυτικά του αναφέρεται στην Κέα και στον Αρισταίο το γιο του Απόλλωνα και της Κυρήνης. Ο Αρισταίος έσωσε το νησί από περίοδο μεγάλης ξηρασίας, όταν οι κάτοικοι του νησιού ζήτησαν την βοήθεια του Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας τους έστειλε το γιο του Αρισταίο, που ζούσε στη Θεσσαλία φυλάγοντας τα κοπάδια που του είχαν εμπιστευτεί οι Μούσες και ο οποίος έφθασε στο νησί ηγούμενος μιας φυλής Αρκάδων.

‘’Το πρωί φύσηξαν οι ετήσιες αύρες, που με τη θέληση του Δία φυσούν σ΄ ολόκληρη τη γη παντού. Λέγεται πως κοντά στον Πηνειό (1), η Κυρήνη έβοσκε τα πρόβατα της ανάμεσα στους άντρες της παλιάς εποχής, επιθυμώντας να μείνει παρθένα και το κρεβάτι της ανέγγιχτο.
Αλλά εκεί που έβοσκε το κοπάδι της πλάι στο ποτάμι, την πήρε ο Απόλλων μακριά από την Αιμονία (2) και την εγκατέστησε μαζί με τις χθόνιες νύμφες που κατοικούν τη Λιβύη κοντά στο βουνό Μυρτώσιο (3). Εκεί γέννησε το Φοίβο και τον Αρισταίο που οι προβατοτρόφοι Αιμοναίοι τον ονομάζουν Αγρέα και Νόμιο (4).
Από την αγάπη του ο θεός την έκανε νύμφη δική του πολύχρονη και αγροτική, ενώ το γιο του από νήπιο τον πήγε ν΄ ανατραφεί στο σπήλαιο του Χείρωνα (5). Όταν αυτός μεγάλωσε οι θεές Μούσες τον παντρέψανε, τον διδάξανε ιατρική και μαντική και τον βάλανε φύλακα των κοπαδιών τους, αυτών που έβοσκαν στην Αθαμαντία πεδιάδα της Φθίας (6) γύρω στη βραχώδη Οθρη (7) και στα ιερά νερά του Απιδανού. (8)
Όταν όμως ο Σείριος (9) από τον ουρανό πυρπολούσε τα Μινωικά νησιά κι οι κάτοικοι τους για καιρό δεν έβρισκαν πώς να το αντιμετωπίσουν (10), παρακάλεσαν τον Μακροβόλο (11), καλώντας το γιο του να τους γλυτώσει.
Έφυγε τότε ο Αρισταίος μετά την προσταγή του πατέρα του από τη Φθία κι εγκαταστάθηκε στη Κέα, ακολουθούμενος από το λαό των Παρρασίων που είναι του Λυκάονα απόγονοι (12) και έφτιαξε βωμούς για τον Ικμαίο Δία (13) και για το αστέρι του Σείριου προσφέροντας μεγάλες θυσίες.
Από τότε οι ετήσιες αύρες σταλμένες από το Δία δροσίζουνε για 40 μέρες τη γη της Κέας (14). Ακόμα και σήμερα οι ιερείς προσφέρουνε θυσίες πριν από την ανατολή του Κυνός. Αυτά λέει η παράδοση.’’
Μετάφραση Κάκτος

(1) Ποταμός της Θεσσαλίας
(2) Περιοχή της Θεσσαλίας όπου κατοικούσαν οι Αίμονες
(3) Η Κυρήνη ιδρύθηκε το 630π.Χ από αποίκους της Θήρας (σημ. Σαντορίνη)
(4) Αγρέα και Νόμιο - Που αλιεύει ψάρια και είναι νόμιμος
(5) Ο Κένταυρος Χείρωνας που ζούσε στο Πήλιο υπήρξε δάσκαλος και παιδαγωγός πολλών ηρώων και θεών και ανάμεσα τους τον Ιάσονα, τον Αχιλλέα και άλλους.
(6) Φθία - Περιοχή της σημερινής νότιας Θεσσαλίας. Τα όρια της περιοχής δεν είναι πλήρως προσδιορισμένα.
(7) Οθρυς το βουνό που βρίσκεται στα σύνορα Φθιώτιδας – Μαγνησίας.
(8) Απιδανός – το σημερινό ποτάμι του Φαρσαλιώτη μήκους περίπου 45χλμ. ανατολικά της Καρδίτσας που πηγάζει από το βουνό Ναρθάκι νότια των Φαρσάλων και εκβάλλει στον ποταμό Ενιπέα της Θεσσαλίας και μαζί εκβάλλουν στον Πηνειό.
(9) Εννοεί το φωτεινό αστέρι Σείριο που ανήκει στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός. Εποχή μεγάλης ζέστης στα νησιά του Αιγαίου.
(10) Την ξηρασία
(11) Προσωνύμιο του Απόλλωνα για την μακριά του βολή με το τόξο.
(12) Παράσιοι, λαός της Αρκαδίας από τον γενάρχη Λυκάονα.
(13) Του βροχοποιού Δία
(14) Τα σημερινά μελτέμια.

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ Ο ΡΟΔΙΟΣ 290- ? π.Χ Ποιητής και γραμματικός του 3ου αιώνα π.Χ. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια και εργάσθηκε σαν βιβλιοθηκάριος στην βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Η σύγκρουση του με τον Καλλίμαχο, επίσης ποιητή και εργαζόμενο στην βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, τον ανάγκασε να μετοικήσει στην Ρόδο. Από την ποίηση του σώθηκαν τα ‘’Αργοναυτικά’’ όπου περιγράφεται το έπος του Ιάσωνα και των ηρώων της εποχής για την απόκτηση του χρυσόμαλλου δέρατος από την Κολχίδα του Εύξεινου Πόντου.

Ο Αρισταίος αφού αντιμετώπισε το θέμα της ξηρασίας οργάνωσε τη ζωή των κατοίκων της Κέας διδάσκοντας τους την γεωργία, την κτηνοτροφία, την καλλιέργεια της ελιάς, όπως και την μελισσοκομία της οποίας θεωρείται ο ιδρυτής.

Οι αρχαιολογικές θέσεις της Κέας. Με μπλε οι προϊστορικές θέσεις της χερσονήσου Κεφάλα και του οικισμού της Αγ. Ειρήνης...

Με τη Κέα συνδέεται και ο μύθος του Ακόντιου με την όμορφη Κυδίππη που κατέγραψε ο Ξενομήδης ο Κείος στο έργο του της ιστορίας της Κέας.

Στην Κέα ζούσε ένας πολύ όμορφος νέος ο Ακόντιος γόνος πλούσιας οικογένειας. Σε μία επίσκεψη του στη Δήλο γνώρισε την όμορφη Αθηναία Κυδίππη, η οποία βρισκόταν στην Δήλο για να προσευχηθεί στο ναό της Άρτεμης.
Ο Ακόντιος την ερωτεύτηκε και ακολουθώντας την στον ναό έγραψε πάνω σε ένα κυδώνι την εξής φράση: ‘’Ορκίζομαι στο ναό της Άρτεμης να πάρω για σύζυγο τον Ακόντιο’’ και το κύλισε στα πόδια της. Η ανυποψίαστη Κυδίππη πήρε το κυδώνι και διάβασε φωναχτά την επιγραφή. Η Κυδίππη αναστατώθηκε μόλις κατάλαβε τι διάβασε και απομακρύνθηκε από το ναό, αλλά ο όρκος που είχε δώσει την είχε δεσμεύσει απέναντι στη θεά και κάθε φορά που ετοιμαζόταν να παντρευτεί αρρώσταινε βαριά.
Ο πατέρας της κατέφυγε στους Δελφούς όπου έμαθε για τον όρκο της κόρης του και την τιμωρία της Άρτεμης, καθώς η Κυδίππη κάθε φορά που ετοιμαζόταν να παντρευτεί παρέβαινε τον όρκο της. Η μόνη λύση ήταν ο γάμος της με τον Ακόντιο που έγινε σύντομα και ‘’ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα’’.


1) Η προϊστορική περίοδος 14ος - 11ος αιώνας π.Χ

Οι οικισμοί της Κεφάλα και της Αγ. Ειρήνης στην Κέα.

To ακρωτήριο της Κεφάλα όπου και η πρώτη νεολιθική εγκατάσταση στο νησί της Κέας...

Προς το τέλος της 4ης χιλιετίας π.Χ, γύρω στο 3300 π.Χ, στον όρμο που σχηματίζει το ακρωτήριο της Κεφάλας ιδρύθηκε ένας μικρός νεολιθικός οικισμός ο οποίος κατοικήθηκε για περίπου 100 χρόνια και εγκαταλείφθηκε.

Λίγο αργότερα, στις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ σε μια μικρή χερσόνησο μέσα στον ασφαλή όρμο του Αγ. Νικολάου ιδρύθηκε ο οικισμός της Αγ. Ειρήνης που πήρε τ΄ όνομα του από το ομώνυμο εκκλησάκι που βρίσκεται στον ίδιο χώρο.
Η κατοίκηση του χώρου ήταν διαχρονική και διήρκεσε με διακοπές μέχρι το 1000 π.Χ περίπου, διανύοντας μια πορεία 2.000 ετών. Ο οικισμός είχε τρεις φάσεις.
Η πρώτη την 3ον χιλιετία, η δεύτερη στις αρχές της 2ης χιλιετίας, όπου ο οικισμός περιβλήθηκε με οχυρωματικό τείχος και η τρίτη κατά τα μέσα της 2ης χιλιετίας π.Χ, περίοδος όπου ο οικισμός άνθησε και απόκτησε οργανωμένο ρυμοτομικό σχέδιο ακόμα και με σύστημα αποχέτευσης. Στο τέλος της εποχής του Χαλκού (τέλος της 1ης χιλιετίας) ο οικισμός εγκαταλείφθηκε.
Το σημαντικότερο κτίριο του οικισμού υπήρξε ο ναός ο οποίος είχε διαχρονική λατρευτική χρήση και στους μεταγενέστερους ιστορικούς χρόνους. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως πήλινα αγάλματα γυναικείων μορφών μοναδικά στο είδος τους με ύψος από εξήντα εκατοστά μέχρι ένα μέτρο. Ο οικισμός σώζεται σήμερα σε καλή κατάσταση καθώς διαγράφεται όλο το οικιστικό του πλέγμα, οι οχυρώσεις του και το κτίριο του ναού.

Ο κόλπος του Αγ. Νικολάου και οι δύο προϊστορικές θέσεις...	Σχεδιάγραμμα του προϊστορικού οικισμού της Αγίας Ειρήνης...

Ο κόλπος του Αγ. Νικολάου από την κορυφή της ακρόπολης της αρχ. Κορησσού...	Η εκκλησία της Αγ. Ειρήνης στον αρχαιολογικό ομώνυμο προϊστορικό οικισμό.	Ο ναός (Β στο σχεδιάγραμμα) του προϊστορικού οικισμού της Αγ. Ειρήνης...
Η σκάλα που οδηγούσε στο δεύτερο όροφο της μεγάλης οικίας (Α στο σχεδιάγραμμα) ...	Ο προϊστορικός οικισμός της Αγ. Ειρήνης σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση καθώς διαγράφεται ...	Πήλινο ειδώλιο από τον προϊστορικό οικισμό της Αγίας Ειρήνης...

2) Η ιστορική περίοδος. Από το 1000π.Χ μέχρι τη Ρωμαιοκρατία

Ο οικισμός της Κορησίας (Λίβάδι) στον κόλπο του Αγ. Νικολάου, όπου υπήρξε και η ομώνυμη αρχαία πόλη. Στον δεξί λόφο του Αγ. Σάββα...

Η Ιουλίδα και η ακρόπολη της σε κόκκινο κύκλο. Η αρχαία ακρόπολη χρησίμευσε σαν κάστρο...

Οι 4 πόλεις κράτη της Κέας (Κορησσία, Ιουλίδα, Ποιήεσσα, Καρθαία) αναφέρονται κατ΄ επανάληψη από τους γεωγράφους της αρχαιότητας οι οποίοι και σημειώνουν τη σταδιακή εξασθένηση των δύο από αυτές και την ένταξη τους στις δύο άλλες την Ιουλίδα και την Καρθαία.

Ο Στράβων (Βιβλίο 10 (Ι) – Κεφάλαιο 5 – 7) (1ος αιώνας π.Χ) στα Γεωγραφικά του αναφέρεται στη Κέα όπως και στο έθιμο να αυτοκτονούν οι ηλικιωμένοι κάτοικοι του νησιού με κώνειο στην ηλικία των 60 χρονών ώστε να επαρκεί η τροφή για τους νεότερους, το οποίο εκαλείτο ‘’Κείων νόμιμον’’.

‘’H Κέα ήταν αρχαία τετράπολη. Σήμερα (1ος αιώνας π.Χ) απέμειναν δύο πόλεις, η Ιουλίς και η Καρθαία, όπου συνοικίστηκαν οι υπόλοιπες, η Ποιήεσσα στην Καρθαία και η Κορησία στην Ιουλίδα. Από την Ιουλίδα καταγόταν ο ποιητής Σιμωνίδης και ο ανεψιός του Βακχυλίδης. Αργότερα ο γιατρός Ερασίστρατος και ο περιπατητικός φιλόσοφος Αρίστων οπαδός του Βίωνα του Βορυσθενίτη. Αναφέρεται πως ανάμεσα τους κάποτε ορίστηκε νόμος που μνημονεύει ο Μένανδρος:

Πολύ καλός ο νόμος της Κέας Φανία μου,
Ότι όποιος δεν μπορεί να ζει καλά, καλύτερα να μη ζει

Φαίνεται πως ο νόμος όριζε ν΄ αυτοκτονούν με κώνειο οι γέροι πάνω από τα 60, ώστε να επαρκεί η τροφή για τους υπόλοιπους. Λέγεται ότι κάποτε που τους πολιορκούσαν οι Αθηναίοι ψήφισαν το νόμο, ορίζοντας κάποιο όριο ηλικίας, ώστε να πεθάνουν οι πιο ηλικιωμένοι από αυτούς, αλλά οι Αθηναίοι τελικά διέκοψαν την πολιορκία.
Η πόλη βρίσκεται σε βουνό. Απέχει από τη θάλασσα 25 στάδια (4,5χλμ). Επίνειο της είναι ο τόπος όπου υπήρχε κάποτε η Κορησία. Δεν έχει κόσμο μήτε όσο ένα χωριουδάκι. Κοντά στην Κορησία και την Ποιήεσσα είναι ο ναός του Σμινθαίου Απόλλωνα (1). Ανάμεσα στον ναό και στα ερείπια της Ποιηέσσας βρίσκεται το ιερό της Νεδουσίας Αθηνάς που το ίδρυσε ο Νέστωρ επιστρέφοντας από την Τροία. Υπάρχει στην Κορησία και ποταμός Ελιξος.(2)’’
Μετάφραση Κάκτος

(1) Σμινθαίος που έπαιρνε τη μορφή ενός ποντικού ή αρουραίου. Πιθανή θέση του ναού είναι στο λόφο της Αγίας Τριάδας πάνω από την Κορησία όπου σώζεται κρηπίδωμα ναού σε υψόμετρο 120μ. Άλλη πιθανή θέση του ναού του Απόλλωνα είναι στην ακρόπολη της Ποιήεσσας σε υψόμετρο 110μ. όπου σήμερα βρίσκεται το εκκλησάκι της Παναγιάς Σωτήρας.
(2) Το σημερινό ρέμα του Μυλοπόταμου που καταλήγει στον μυχό του κόλπου του Αγ. Νικολάου όπου η Κορησία.

Στράβων 64 π.Χ -19 μ.Χ Γεωγράφος και ιστορικός του 1ου αιώνα π.Χ. Γεννήθηκε στην Αμάσεια του Πόντου και ταξίδεψε σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο γεγονός για το οποίο ήταν πολύ περήφανος. Από τα Ιστορικά του σώθηκαν ελάχιστα αποσπάσματα σε αντίθεση με τα Γεωγραφικά που σώθηκαν και αποτελούνται από 17 τόμους, όπου περιγράφονται οι ήπειροι περιφερειακά της Μεσογείου, το μυθικό παρελθόν τους και σε συντομία ιστορικά γεγονότα των οικισμών και των πόλεων της εποχής.

Επιφανείς προσωπικότητες της αρχαιότητας που κατάγονταν από την Κέα Σιμωνίδης ο Κείος Λυρικός ποιητής του 5ου αιώνα π.Χ. Γεννήθηκε στην Ιουλίδα το 556π.Χ και καθιερώθηκε σαν ποιητής πανηγυρικών και επινίκιων τραγουδιών. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του μετέβη στην Σικελία όπου και πέθανε στον Ακράγαντα το 467π.Χ. σε ηλικία 80 χρονών. Τα πιο γνωστά του επιγράμματα είναι της μάχης του Μαραθώνα και των Θερμοπυλών Ελλήνων προμαχούντες Αθηναίοι Μαραθώνι Χρυσοφόρων Μήδων εστόρεσαν δύναμιν ‘’Ω ξειν αγγέλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι’’ (Ξένε πες στους Σπαρτιάτες ότι είμαστε εδώ νεκροί στο χώμα, υπακούοντας στους νόμους της πατρίδας μας) Επίσης του αποδίδεται η φράση ‘’η ποίηση είναι ζωγραφική που μιλάει, ενώ η ζωγραφική είναι σιωπηλή ποίηση’’. Το έργο του επηρέασε τη λυρική ποίηση τους επόμενους αιώνες. Βακχυλίδης ο Κείος Χορικός ποιητής που γεννήθηκε το 505π.Χ στην Ιουλίδα, ανεψιός του Σιμωνίδη, ο οποίος έγραψε τα Επινίκια, μεγάλες νικητήριες ωδές, Ήταν σύγχρονος του Πίνδαρου που φαίνεται ότι τον επηρέασε έντονα ενώ συγχρόνως ήταν και ο μεγάλος αντίπαλος του. Το έργο υπήρξε σημαντικό και συγκρίθηκε με του Πινδάρου. Για πολιτικούς λόγους έζησε εξόριστος στην Πελοπόννησο όπου και πέθανε περίπου το 450 π.Χ. Ξενομήδης ο Κείος Ιστορικός του 5ου αιώνα π.Χ που έγραψε την ιστορία της Κέας. Από το βιβλίο αυτό ο Καλλίμαχος διέσωσε την ερωτική ιστορία της Κυδίππης και του Ακόντιου. Πρόδικος ο Κείος Σοφιστής του 5ου αιώνα π.Χ. Γεννήθηκε στην Κέα το 470π.Χ περίπου και έζησε ως απεσταλμένος των Κείων στην Αθήνα όπου εδίδαξε στις φιλοσοφικές σχολές των Αθηνών. Από το έργο του είναι πολύ γνωστή η παραβολή του για τον Ηρακλή ο οποίος φθάνοντας σε ένα σταυροδρόμι έπρεπε να επιλέξει το δρόμο που θ΄ ακολουθούσε, της αρετής ή της κακίας. Τα έργα του έχουν χαθεί. Ερασίστρατος ο Κείος Γιατρός του 3ου αιώνα π.Χ . Γεννήθηκε στις αρχές του αιώνα στην Ιουλίδα, μεγάλωσε στην Αντιόχεια και έζησε στην Αλεξάνδρεια. Ο Ερασίστρατος ανακάλυψε τις σχέσεις ανάμεσα στο κυκλοφορικό και νευρικό σύστημα στηριζόμενος στη συγκριτική ανατομία και στη δυνατότητα χειρουργικών τομών. Τα έργα του έχουν χαθεί αλλά η επίδραση του στους μεταγενέστερους ήταν πολύ μεγάλη με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί κίνημα οπαδών του οι Ερασιστράτειοι. Είναι άγνωστη η ημερομηνία θανάτου του. Αρίστων ο Κείος Φιλόσοφος του 3ου αιώνα π.Χ (πέθανε περίπου το 226 π.Χ). Υπήρξε διευθυντής της περιπατητικής σχολής της Αθήνας μετά το θάνατο του δασκάλου του και διευθυντού της σχολής Λύκωνα. Προσπάθησε με τη διδασκαλία του να εκλαϊκεύσει τη διδασκαλία του Αριστοτέλη.

Το έθιμο της αυτοκτονίας των γερόντων της Κέας ‘’Κείων νόμιμον’’ Για το έθιμο της αυτοκτονίας των γερόντων του νησιού με κώνειο, υπάρχει η περιγραφή του Ρωμαίου συγγραφέα Βαλέριου Μάξιμου (Valerius Maximus), όταν το 18μ.Χ συνοδεύοντας τον ύπατο Πομπήιο Σέξτο (Sextus Pompeius) κατά το ταξίδι τους προς τη Μ. Ασία χρειάστηκε να καταφύγουν λόγω μιας μεγάλης θαλασσοταραχής στο νησί. Μια ηλικιωμένη γυναίκα ανώτερης τάξης προσκάλεσε τον Πομπήιο να παραστεί στην αυτοκτονία της. Όταν εκείνος προσπάθησε να την μεταπείσει εκείνη του είπε. ‘’ Μέχρι τώρα , έβλεπα πάντα την τύχη να μου χαμογελάει. Φοβάμαι μήπως η αγάπη για τη ζωή με εκθέσει σε σκληρές αλλαγές και τελειώσω το βίο μου άθλια, αφού υποστώ τα πιο φρικτά βάσανα. Γιατί ο θάνατος είναι πιο ευχάριστος όταν έρχεται όταν είσαι ευτυχισμένος’’. Στη συνέχεια προέτρεψε τα παιδιά της να είναι μονιασμένα, τους μοίρασε την περιουσία της και αφού προσευχήθηκε στον Ερμή να την οδηγήσει μέσα από εύκολο δρόμο στον Άδη, ήπιε το κώνειο. Έδειξε με τη σειρά τα μέρη του σώματος της που πάγωναν και όταν ένοιωσε ότι το ψύχος έφτανε στα σπλάχνα και την καρδιά της, ζήτησε από τις κόρες της να της κλείσουν τα μάτια. Και το κείμενο τελειώνει ‘’Ημείς εκστατικοί προ του καινοφανούς θεάματος απήλθομεν δακρυρροούντες.’’ Το έθιμο λέγεται ότι έλαβε τέλος ως εξής: Ένας νέος που υπεραγαπούσε τον γέροντα πατέρα του, για να τον προφυλάξει από το έθιμο τον έκρυψε και του έδινε το μισό ψωμί του, για να τον κρατήσει στη ζωή. Όταν κάποτε επρόκειτο να εκλέξουν τον άρχοντα του τόπου, διακήρυξαν ότι θα εκλεγόταν εκείνος που θα έβλεπε πρώτος τον ήλιο ν΄ ανατέλλει. Ο νέος ακολουθώντας τη συμβουλή του πατέρα του, αντί να κοιτάζει προς την ανατολή, όπως έκαναν όλοι οι άλλοι, κοίταζε τις κορφές των βουνών στη δύση και τις είδε πρώτος να φωτίζονται από τις ακτίνες του ήλιου . Έτσι έγινε άρχοντας. Όταν αργότερα ρωτήθηκε αν είχε σκεφτεί μόνος του αυτό το τέχνασμα ή τον είχε συμβουλέψει κάποιος άλλος, εκείνος ομολόγησε την αλήθεια. Έτσι σταμάτησε αυτό το έθιμο αφού κατάλαβαν την αξία των γερόντων και των συμβουλών τους. Κείμενο από το περιοδικό ‘’Ελληνικό Πανόραμα’’ 2007 - Ρένα Καρακατσάνη

Προς τα τέλη της 1ης χιλιετίας π.Χ ξεκίνησε η αποίκηση του νησιού από τους Ιωνες της Αττικής οι οποίοι αναμίχθηκαν με τους υπάρχοντες κατοίκους. Σταδιακά κατά την αρχαϊκή περίοδο (7ος – 6ος αιώνας) ιδρύθηκαν οι τέσσερις πόλεις κράτη. Η Ιουλίδα ήταν η μόνη μεσόγεια πολιτεία ενώ οι τρεις άλλες Κορησσία, Ποιήεσσα και Καρθαία ήταν παράκτιες.

Το αρχαίο κάστρο της Ιούλιδας με τα μεταγενέστερα φράγκικα κτίσματα	Ο πύργος της Αγ. Μαρίνας ελληνιστικής περιόδου σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση...

Η Κέα συμμετείχε με 4 πλοία στους πολέμους εναντίον των Περσών, στη ναυμαχία του Αρτεμισίου (στο θαλάσσιο δίαυλο μεταξύ Ευβοίας και Μαγνησίας) αλλά και στη ναυμαχία της Σαλαμίνας (480π.Χ) και τ’ όνομα τους γράφτηκε στον χάλκινο οφιοειδή τρίποδα που αφιερώθηκε από τους συμμάχους στους Δελφούς.
Οι πόλεις της Κέας υπήχθησαν το 478 π.Χ στην Α΄ Αθηναϊκή συμμαχία και όλο τον 5ον αιώνα όπως και στον Πελοποννησιακό πόλεμο, συμμετείχαν στις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Αθήνας και υπέστησαν όπως και οι Αθηναίοι καταστροφικές ήττες, ιδιαίτερα στη Σικελία το 413π.Χ.
Μετά τη νίκη των Λακεδαιμονίων το 404 π.Χ υπήχθησαν στο κράτος τους και στη συνέχεια το 378π.Χ επανήλθαν στην Β΄ Αθηναϊκή συμμαχία. Στους επόμενους αιώνες η Κέα βρέθηκε στη δίνη της Μακεδονικής και Ελληνιστικής περιόδου όπου το ασφαλές λιμάνι της χρησιμοποιείτο από τους διαδόχους του Μ. Αλεξάνδρου και ιδιαίτερα από τον Πτολεμαίο τον Β΄, κατά τις συγκρούσεις μεταξύ των. Η Ρωμαϊκή κατάκτηση της Κέας ακολούθησε την Ελληνιστική περίοδο.

Γκραβούρα της Αγ. Μαρίνας το 1846 από τον J.A.C Buchon όταν σωζόταν...	Ο λόφος της αρχαίας Ποιήεσσας. Διακρίνονται τα τμήματα των τειχών που...	Τμήμα των τειχών που περιέβαλαν την ακρόπολη της αρχαίας Ποιήεσσας.
Σχεδιάγραμμα της ακρόπολης της αρχ. Ποιήεσσας. Διακρίνεται ο περίβολος των τειχών...	Η αρχαία Καρθαία (κόκκινος κύκλος) βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού...	Ο ναός της Αθηνάς στην Καρθαία.

3) Η Βυζαντινή περίοδος – Φραγκοκρατία – Τουρκοκρατία.

Η Επισκοπή και ο ναός της Παναγίας ΝΑ της Ιουλίδας. Τα τείχη ανάγονται στην βυζαντινή περίοδο όπου η Επισκοπή αποτελούσε σημαντικό κέντρο.

Κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής περιόδου η Κέα υπήχθη στο θέμα της Ελλάδας και αργότερα του Αιγαίου. Οι κάτοικοι αποσύρθηκαν στο εσωτερικό του νησιού για το φόβο των πειρατών. Στην Ιουλίδα, στην περιοχή της Μεσσαριάς όπου και η Επισκοπή υπήρξε βυζαντινό κάστρο.
Το 1207 η Κέα κατακτήθηκε από τους Φράγκους και χωρίσθηκε σε τέσσερα τμήματα. Μετά από μία σύντομη περίοδο βυζαντινής εκ νέου κυριαρχίας, κατελήφθη το 1296 από τους Ενετούς, οι οποίοι και έκτισαν το κάστρο τους στην Ιουλίδα στη θέση της αρχαίας ακρόπολης.
Στους επόμενους αιώνες η Κέα και οι κάτοικοι της υποφέρανε από την πειρατεία και τις συχνές εναλλαγές των δυτικών αρχόντων. Το 1537 οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί. Από τον 18ον αιώνα η Κέα, ή Τζια όπως εκαλείτο πλέον, αναπτύχθηκε με κύριο εξαγώγιμο προϊόν το βελανίδι το οποίο χρησιμοποιείτο σαν βαφική ύλη στην βυρσοδεψία. Πριν αλλά και με την έκρηξη της επανάστασης του 1821 οι Τζιώτες συμμετείχαν στον αγώνα και εντάχθηκαν στο Ελληνικό κράτος με την απελευθέρωση.